Suikerverslaving: Is suiker slecht en net zo verslavend als drugs?
Suiker: Wat is het eigenlijk? Voordat we ingaan op de vraag of suiker de hoofdschuldige is van overgewicht en ziektes, is het essentieel om te begrijpen wat suiker precies is.
Wat zijn koolhydraten?
Ja, suiker valt onder de overkoepelende term koolhydraten. Ons lichaam gebruikt suiker als brandstof en elke gram suiker levert vier calorieën. Koolhydraten, inclusief suikers, komen in drie vormen voor:
- Monosachariden: Deze enkelvoudige suikers, zoals glucose, fructose en galactose, worden vaak 'snelle suikers' genoemd.
- Disachariden: Dit zijn suikers die uit twee moleculen bestaan, bijvoorbeeld sucrose (glucose + fructose) en lactose (glucose + galactose).
- Polysachariden: Dit zijn complexe koolhydraten, zoals zetmeel en vezels, die in groenten en aardappels voorkomen.
Zijn er 'goede' en 'slechte' suikers?
Er wordt vaak gesteld dat snelle suikers slecht zijn, omdat ze zorgen voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Echter, het antwoord op de vraag of er goede en slechte suikers zijn, is nee. Alle suikers worden in het lichaam afgebroken tot glucose en komen in de bloedbaan terecht, waarbij de snelheid van afbraak verschilt. De Glycemische Index (GI) geeft aan hoe snel koolhydraten in glucose worden omgezet, maar het nut van de GI is in de praktijk beperkt door de vele variabelen die van invloed zijn.
Is een lage glycemische index beter?
Het idee dat producten met een lage GI gezonder zijn, wordt betwist. Schommelingen in de bloedsuikerspiegel worden gezien als natuurlijk en niet per se schadelijk. Er is geen sluitend bewijs dat grote schommelingen in de bloedsuikerspiegel direct leiden tot gezondheidsproblemen zoals overeten of beschadigde bloedvaten. Daarom is het voor gezonde mensen niet nodig om zich op de GI te focussen.
Waarom wordt insuline vaak genoemd in relatie tot suiker?
Insuline reguleert de bloedsuikerspiegel door glucose naar de lever-, spier- en vetcellen te transporteren. De aanname dat insuline een dikmaker is doordat het vetopslag stimuleert, is echter een misverstand. Insuline wordt niet alleen vrijgegeven na het eten van suiker, maar ook na het eten van eiwitten. Gewichtstoename is meer afhankelijk van de totale energiebalans dan van de insulineproductie na het eten van suiker.
Word je dikker van suiker?
Suiker leidt tot gewichtstoename als het zorgt voor een langdurige positieve energiebalans, net als elke andere voedingsstof. Mensen die afvallen door minder suiker te eten, doen dat omdat ze minder calorieën binnenkrijgen, niet omdat suiker een vetmaker is.
Zijn complexe koolhydraten beter voor gewichtsregulatie?
Er is geen bewijs dat complexe koolhydraten beter zijn voor gewichtsregulatie dan simpele suikers. Gewichtsverlies hangt af van de energiebalans. Zelfs als je alleen snelle suikers eet maar minder calorieën binnenkrijgt dan je verbruikt, val je af.
Wat is de Novo Lipogenese?
De Novo Lipogenese (DNL) is het proces waarbij koolhydraten in de lever worden omgezet in vet. Dit proces is echter inefficiënt en komt bij mensen nauwelijks voor.
Toegevoegde waarde van extra toegevoegde suiker
Toegevoegde suikers verbeteren de smaak van producten, maar kunnen snel tot een calorieoverschot leiden als ze in grote hoeveelheden worden geconsumeerd. Dit is niet omdat suiker intrinsiek slecht is, maar omdat overconsumptie leidt tot een onevenwichtige energiebalans.
Is suiker verslavend?
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat suiker verslavend is volgens de criteria van de DSM-V. Het idee dat suiker verslavend is, komt vooral uit dieronderzoek en is niet van toepassing op mensen. Hoewel suiker kan leiden tot dopamineafgifte, wat een genotsgevoel geeft, is dit niet vergelijkbaar met de effecten van verslavende drugs zoals cocaïne.
Kunnen we zonder suiker?
Een leven zonder suiker is praktisch onmogelijk en niet wenselijk. Koolhydraten, inclusief suikers, zijn belangrijke brandstoffen voor ons brein en zenuwstelsel. Het vermijden van alle vormen van suiker zou leiden tot een zeer eenzijdig dieet en een tekort aan essentiële nutriënten.
Richtlijn voor suikerconsumptie
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om niet meer dan 10% van de dagelijkse energiebehoefte uit vrije suikers te halen. Dit advies geldt voor toegevoegde suikers en niet voor de van nature in voedingsmiddelen aanwezige suikers.
De Verzadigingsindex
De verzadigingsindex is een maatstaf die aangeeft hoe goed een bepaald voedingsmiddel je verzadigt. Dit betekent hoe goed je vol raakt en blijft na het eten van dat voedingsmiddel. Groenten en fruit scoren vaak hoog op de verzadigingsindex omdat ze veel vezels en weinig calorieën bevatten. Door voedingsmiddelen te kiezen met een hoge verzadigingsindex, kun je vooraf inschatten hoe groot het risico is dat je te veel van een bepaald voedsel eet.
Kunnen we zonder suiker?
Koolhydraten, waaronder suikers, zijn cruciaal voor iedereen, niet alleen voor duursporters. Ze dienen als de belangrijkste brandstof voor ons brein en centraal zenuwstelsel. Hoewel sommige mensen erin slagen te leven met zo weinig mogelijk suikers, bijvoorbeeld door een ketogeen dieet te volgen, is een volledig suikervrij leven niet haalbaar. Dit komt doordat veel producten van nature suikers bevatten. Zelfs als er geen suikers aan een product zijn toegevoegd, kan het nog steeds natuurlijke suikers bevatten.
In welke producten zit suiker?
Suiker komt voor in verschillende vormen en in tal van productcategorieën:
- Zuivelproducten bevatten lactose (melksuiker).
- Fruit bevat fructose (fruitsuiker).
- Aardappelen, granen, peulvruchten en groenten bevatten complexe koolhydraten die in het lichaam worden afgebroken tot glucose.
Deze verschillende vormen van suiker worden uiteindelijk allemaal omgezet in glucose, wat essentieel is voor het functioneren van het lichaam. Een leven zonder suiker is niet alleen onmogelijk, maar ook onwenselijk omdat je hierdoor belangrijke voedingsstoffen zou missen.
Richtlijn voor de hoeveelheid suiker
Er is geen specifieke richtlijn in Nederland voor de dagelijkse hoeveelheid suikers. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert echter om niet meer dan 10% van je dagelijkse energiebehoefte uit vrije suikers te halen. Dit advies geldt niet voor natuurlijke suikers, maar voor toegevoegde suikers die fabrikanten gebruiken om smaak toe te voegen aan voedingsmiddelen.
Kun je onbeperkt suiker eten?
Het antwoord is simpelweg nee. Te veel suiker betekent dat je andere belangrijke voedingsstoffen misloopt. De meeste suikerrijke producten zijn sterk bewerkt en bevatten vaak weinig tot geen nuttige voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen.
Is suiker verslavend?
Er bestaat geen wetenschappelijke basis voor een suikerverslaving. Hoewel sommige mensen vaak meer zoetigheid consumeren dan goed voor hen is en mogelijk negatieve gevolgen ondervinden, voldoet dit gedrag niet aan de criteria voor verslaving volgens de DSM-V. Verslaving wordt gedefinieerd door een aantal kenmerken zoals de drang om steeds meer te gebruiken en het opgeven van dagelijkse activiteiten.
Waar komt het idee vandaan dat suiker verslavend is?
Dit idee komt vooral uit dierproeven en gemanipuleerde beelden van hersenscans die dopamine-afgifte laten zien. Dopamine komt vrij bij het eten van suiker, maar ook bij andere voedingsstoffen die energie leveren. Bij drugs zoals cocaïne blijft de dopamine in de hersenen circuleren omdat de afvoer wordt geblokkeerd, wat bij suiker niet het geval is.
Beloning vs. Verslaving
De beloning die we ervaren na het eten van iets lekkers verschilt sterk van de beloning na drugsgebruik. Bij voeding draait de beloning om smaak en genot, terwijl bij drugs het effect van de substantie zelf belangrijker is dan de smaak.
Eetverslaving
De toename van obesitas kan niet verklaard worden door een suiker- of voedselverslaving, maar eerder door een eetverslaving. Dit is een complex biopsychosociaal probleem waarbij gedrag een grote rol speelt. De moderne omgeving, waarin eten altijd beschikbaar is en vaak in sterk bewerkte vorm, draagt bij aan dit probleem.
Maakt suiker producten onweerstaanbaar?
Niet suiker, maar vaak de combinatie met vetten, zouten en andere smaakstoffen maakt voedsel onweerstaanbaar. Onderzoek toont aan dat bewerkte voedingsmiddelen sneller worden gegeten, wat leidt tot een hogere energie-inname, maar dit kan niet worden toegeschreven aan een specifieke nutriënt zoals suiker.
Is een suikertaks effectief?
Een suikertaks, zoals in Groot-Brittannië, heeft gemengde resultaten opgeleverd. Hoewel het de samenstelling van producten heeft veranderd, is de verkoop van frisdranken niet gedaald. Een suikertaks treft vooral mensen met een lagere sociaaleconomische status, wat tot meer problemen kan leiden als er geen aanvullende maatregelen worden genomen om inkomensongelijkheid en voedingskennis aan te pakken.
De suiker paradox
Uit Australisch onderzoek blijkt dat terwijl de suikerconsumptie daalde, obesitas bleef stijgen. Dit suggereert dat suiker niet de belangrijkste oorzaak is van obesitas. Zelfs als een suikertaks zou leiden tot minder suikerconsumptie, lijkt het geen significant effect te hebben op obesitas.
Wie zoet is, krijgt lekkers
Cultureel gezien leren we al van jongs af aan dat 'lekker' eten een beloning is. Dit kan leiden tot associaties tussen voedsel en emoties, wat bijdraagt aan eetgedrag dat moeilijk te doorbreken is. Eten als beloning of troost kan op latere leeftijd zorgen voor het overeten van comfort food, ongeacht de aanwezigheid van suiker.
Conclusie
Hoewel suiker vaak wordt gezien als de boosdoener van overgewicht en andere gezondheidsproblemen, is het belangrijk om te begrijpen dat suiker, net als elke andere voedingsstof, in balans moet worden geconsumeerd. Overconsumptie leidt tot problemen, maar suiker op zichzelf is niet de vijand. Een gebalanceerd dieet met aandacht voor de totale energie-inname en voedingswaarde is de sleutel tot een gezonde levensstijl.
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen, neem dan even contact met ons op. Wil je meteen een afspraak inplannen, klik dan hier.